Niet leren van ervaringen

Een van de manieren om een neuroticus te definiëren is: iemand die niet is staat lijkt van ervaringen te leren. Dergelijke patiënten hebben lessen uit het verleden zo volstrekt vertekend opgenomen dat ze het heden overheersen. De patiënt kan om twee redenen niets van ervaringen leren.

1. Hij vermijdt ervaringen waarvan hij verwacht dat ze tot pijn en mislukking leiden. Hij zal bijvoorbeeld niet op zoek gaan naar liefhebbende relaties als hij ‘weet’ dat ze op afwijzing zullen uitlopen. Daarom zal zijn overtuiging dat hij niet bemind kan worden nooit ingaan op ervaringen die als ‘enige’ de pijnlijke waarheid zouden kunnen tegenspreken.

2. Wanneer hij bij de reële wereld betrokken is, zal hij ervaringen vertekenen zodat ze overeenkomen met zijn verwachtingen. Voor hem zijn psychologische verwachtingen altijd voorspellingen die zichzelf waarmaken. Hij zal het aanbod van liefde afwijzen nog voordat het zelfs maar zover kan komen. De patiënt die gevangen zit in het verleden kan nooit van het heden leren omdat hij nooit het feitelijke heden ervaart.

GAYLIN, W., Praten alleen is niet genoeg, p. 111-112.

De therapeutische ontmoeting

In de meest algemene zin gaat de patiënt naar een therapeut omdat hij problemen heeft die hij) zelf niet in voldoende mate kan oplossen. Het doel van de therapeutische sessie is de gedachten of het gedrag van de patiënt te veranderen, zodat zijn leven uiteindelijk minder problematisch wordt en hij meer vervulling vindt.

De therapeut beschikt over een ruime voorraad kennis over menselijke problemen en over een serie strategieën om die problemen te ontwarren en na te gaan hoe ze verlicht zouden kunnen worden. Van de patiënt wordt verwacht dat hij eerlijk is over zijn situatie, dat hij nadenkt over wat er gedaan zou kunnen worden, dat hij verslag doet van wat er tussen de sessies in gebeurt en dat hij samen met de therapeut de problemen op de aangegeven wijze probeert te overwinnen.

Op zijn minst hoopt de patiënt een beter inzicht te krijgen in zijn benarde situatie en enkele strategieën te leren om daarmee om te gaan. Als alles goed gaat, mag de patiënt bovendien verwachten dat hij na de therapie gezonder en gelukkiger zal zijn, er beter in zal slagen met onvermijdelijke conflicten om te gaan en vervulling in zijn leven zal kunnen vinden.

Een belangrijke therapeutische taak is de toegang openen tot de inhoud van de geest. Daarom wordt de therapeutische ontmoeting in essentie bepaald door de constructie van interpretaties die de destructieve gewoonten ongedaan maken en de patiënten helpen hun geformuleerde doelstellingen te bereiken.

Psychotherapie is dus te beschouwen als een langdurige oefening in gedachteverandering. Het is minder een kwestie van woorden en ideeën dan een laten gedijen van stappen en gevoelens.

Bron: GARDNER, H., De kneedbare geest, p. 177-181

Schookinderen hanteren een intuïtieve scheppingstheorie

De ideeën van Darwin zijn zeker niet intuïtief. We weten dit omdat alle kinderen van een jaar of acht een soort scheppingsleer aanhangen. Schoolkinderen raken gefascineerd door de vraag naar de oorsprong van de schepping, of hun ouders nu evolutionaire biologen of fundamentalistische predikanten zijn, en het lijkt hun zonneklaar dat alle organismen op een bepaald historisch (of prehistorisch) moment zijn geschapen en sindsdien niet in belangrijke mate zijn veranderd.
Bovendien geloven diezelfde kinderen waarschijnlijk dat een belangrijke verandering tijdens het leven van een organisme (bijvoorbeeld een biceps ontwikkelen) zal worden overgedragen op het nageslacht van dat organisme.

Bron: GARDNER, H., De kneedbare geest. p. 138.

De menselijke geest als strijdtoneel

Volgens de cognitieve psycholoog Gardner kunnen we de menselijke geest beschouwen als een immense zaal waarin onophoudelijk strijd wordt geleverd. In die competitieve omgeving vechten, worstelen en wedijveren allerlei verhalen om te overleven, om een duurzame, stevige positie in het denken/de hersenen te verwerven, om de gelegenheid overeenkomstig gedrag te stimuleren. (GARDNER, H., De kneedbare geest, p. 91)