Gelijker dan anderen

In iedere samenleving bestaat ongelijkheid. Zelfs in de eenvoudigste groep van jagers en verzamelaars zijn sommigen groter, sterker of slimmer dan andere. Sommige mensen krijgen vervolgens meer macht dan anderen en/of verwerven meer respect en rijkdom. De machtafstand in een bepaalde cultuur is het antwoord van die cultuur op het fundamentele probleem dat mensen ongelijk zijn.

Macht kan echter alleen uitgeoefend worden bij de gratie van afhankelijkheid. Machtafstand binnen een cultuur is dus de mate waarin de minder machtige leden van instituties of organisaties in een land verwachten en accepteren dat de macht ongelijk verdeeld is

In een cultuur met grote machtafstand worden leiders die minder ongelijkheid voorstaan vaak relatief snel afgevoerd ten voordele van leiders die ongelijkheid bekrachtigen.

De minder machtige leden van een dergelijke samenleving kunnen op twee manieren omgaan met die ongelijkheid: door afhankelijkheid en contra-afhankelijkheid of tegendraadsheid (bv. sabotage, overdreven klachten).

Ongelijkheid binnen een samenleving wordt zichtbaar door het bestaan van verschillende sociale klassen. Sociale klassen hebben in verschillende mate toegang tot de verworvenheden van een samenleving. Een opmerkelijke vaststelling van sociologen is dat lager opgeleiden meer autoritaire waarden huldigen dan hoger opgeleide landgenoten en aldus de ongelijkheid in stand houden.

In een cultuur met grote machtafstand wordt van kinderen, studenten en burgers verwacht dat zij gehoorzamen en respect verschuldigd zijn aan ouders, leerkrachten en hogergeplaatsten. Superieuren en ondergeschikten beschouwen elkaar als fundamenteel ongelijk. In organisaties is de macht vaak geconcentreerd bij een paar personen, van wie de ondergeschikten verwachten dat ze hen vertellen wat en hoe ze moeten doen. Zichtbare statussymbolen dragen bij tot de autoriteit van de chefs.

In culturen met een kleine machtafstand worden kinderen, studenten en burgers principieel beschouwd als gelijken. Van kinderen wordt verwacht dat ze zo snel mogelijk hun eigen boontjes doppen. Actief experimenteren wordt aangemoedigd.

Een hiërarchisch systeem is alleen maar een ongelijkheid in rollen, uit praktische overwegingen ingesteld. Die rollen kunnen veranderen, zodat iemand die vandaag mijn ondergeschikte is morgen mijn chef kan zijn. Statussymbolen zijn verdacht.

In landen met grote machtafstand is niet iedereen gelijk voor de wet. Wie meer macht heeft, heeft ook meer privileges, en kan zich meer corruptie veroorloven zonder dat zijn positie in gevaar komt. Er zijn grotere inkomensverschillen die door het belastingsysteem verder vergroot worden.

Bij kleine machtafstand moet het gebruik van macht legitiem zijn verantwoord kunnen worden. De inkomensverschillen zijn kleiner en door belastingen worden ze verkleind. Hoewel ongelijkheid onvermijdelijk is, wordt ze fundamenteel als onwenselijk beschouwd en met behulp van politieke middelen ongedaan gemaakt of verminderd.


Terug naar Dimensies van cultuur