Morele systemen

Moraal komt in actie wanneer het eigenbelang botst met het collectieve of wederzijdse belang. Dit kan zeer uiteenlopend zijn: de overleving of het behoud van de groep of gemeenschap, het voortbestaan van vriendschappen of samenwerkingsverbanden tussen individuen, de bescherming van zwakkere leden, ...
Moraal begrenst dus onze individuele vrijheid in dienst van een hoger doel. Gedrag dat dit hoger doel dient beschouwen we als goed, gedrag dat (alleen) het eigenbelang dient en tegen het hoger doel ingaat als slecht.

Maar moraal is niet eenduidig. Het morele oordeel van mensen is in grote mate afhankelijk van de situatie. Ouders doen vaak het onmogelijke voor hun kinderen en vragen niets terug. Echte vrienden berekenen niet wat ze geven en ontvangen. Met vreemden zijn we heel wat terughoudender.

Volgens de multiple moralities approach beschikken mensen over meerdere morele systemen. Elk van die systemen heeft specifieke kenmerken en heeft zijn plaats in een specifieke situatie.
Men onderscheidt 5 morele systemen:

1. De hechtingsmoraal
2. De geweldmoraal
3. De reinigingsmoraal
4. De samenwerkingsmoraal
5. De beginselenmoraal

De eerste 4 systemen berusten op emoties of intuïties. Zij hebben belangrijke beperkingen, die de laatste wil ondervangen door rationaliteit.


Bron: VERPLAETSE, J., Het morele instinct.