'Ik hoor er niet bij'

De valkuil van het sociaal isolement

Het gevoel van eenzaamheid is primair. Je voelt je buitengesloten omdat je je ongewenst of anders voelt. Dit zijn de twee typen sociaal isolement. Ze komen natuurlijk ook samen voor, je kunt ze best allebei hebben.

Het gevoel ongewenst te zijn leidt tot sociale angst. Het maakt dat iemand zich minderwaardig voelt in gezelschap. Je vergelijkt je voortdurend met anderen. De één ziet er beter uit, de ander is slimmer en interessanter. Je voelt je geremd, je wil goed reageren, vrijuit spreken, kunnen lachen en vragen stellen, maar je bent vooral bang dat je hiertoe niet staat bent. Je bent bang dat je wordt gewogen en te licht bevonden. Wat anderen van je denken is voor jou overmatig belangrijk.
Je wordt net onhandig door je angst. Je kan geen gebruik maken van je vaardigheden omdat je te nerveus bent in gezelschap, hoewel je het prima kan als je je op je gemak voelt.

Iemand die zich anders voelt dan anderen voelt zich geïsoleerd. Hij/zij komt afstandelijk over, niet zozeer angstig. Hij lijkt onbereikbaar', alsof hij in den vreemde verkeert. Hij hoort nergens thuis. Hij verwijt het niemand dat hij er buiten staat. Hij voelt zich een buitenstaander. Hij is anders, hij hoort er niet bij.

Sociaal isolement heeft vele gezichten. Het kan zijn dat je een bullebak bent en iedereen koeioneert en sart. Of je bent een buitenstaander, een verschoppeling, een eenling. Je staat aan de zijlijn, je bent niet echt lid van een club en hoort niet bij een groep.

Of je valkuil is grotendeels onzichtbaar. Hij is moeilijk te ontdekken. Je hebt wel contact, maar je voelt er niets bij, je voelt je innerlijk alleen.

Je hebt, welk type je ook bent, naar alle waarschijnlijkheid veel lichamelijke klachten. Eenzaamheid geeft vaak hart- en maagklachten, slaapproblemen, hoofdpijn en depressieve gevoelens.


Bronnen van sociaal isolement

• Je voelde je minder dan andere kinderen door je uiterlijk (hoe je eruit zag, je lengte, stotteren, …). Je werd door andere kinderen gepest, afgewezen of gekleineerd.
• >Bij jou thuis was het anders dan bij de buren of bij vrienden.
• Je voelde je anders, zelfs anders dan de andere kinderen in jullie gezin.
• Je was passief, deed wat er van je werd verwacht. Je ontwikkelde geen eigen wensen en voorkeuren. Nu heb je het gevoel niets te bieden te hebben als je met mensen praat.

Eén van de bronnen is dat je opgroeit in een gezin dat anders is dan andere. Misschien deden jullie de dingen anders of waren er andere gewoonten en gebruiken. Of er was een taalbarrière. Misschien was er iemand bij jullie thuis die psychisch niet helemaal in orde was. Misschien zijn jullie vaak verhuisd en heb je nooit ergens lang genoeg gewoond om ergens te kunnen aarden.

Het kan ook zijn dat een bepaalde eigenschap ervoor heeft gezorgd dat je apart kwam te staan.Iets heeft gemaakt dat je je minder voelde dan andere kinderen. Je werd geplaagd of vernederd en gepest. Als gevolg van het anders of ongewenst lijken, sloten andere kinderen je buiten. Misschien ben je heel goed geworden in solitaire bezigheden om je minderwaardigheidsgevoel te compenseren. Of je compenseerde door uit te blinken op school.

Bijna iedereen heeft iets van sociaal isolement. Ergens voelen we ons allemaal onzeker en zijn we bang niet geaccepteerd te worden. Het gaat erom hoe erg het was en hoe traumatisch. De meeste mensen komen er weer uit als ze gaan studeren of werken. Ze krijgen een relatie of vrienden die bij ze passen, of het maakt hen niet meer zoveel uit of ze wel tot de meest populaire club horen.

Maar voor sommigen blijft het gevoel van sociaal isolement in hun verdere leven bestaan. Dit gebeurt meestal bij mensen bij wie de valkuil vroeg in de kinderjaren ontstaan is. Dan kan iemand zich niet heugen dat het anders was. Dan was het gevoel van buitengesloten zijn er altijd, zolang iemand zich kan herinneren.


Valkuilen in je leven en je werk.
Op deze manieren kan je je sociaal isolement in stand houden:

• Je voelt je anders of minder dan de mensen om je heen. Je overdrijft de verschillen en negeert de overeenkomsten. Je voelt je alleen, zelfs als er iemand bij je is.
• Op je werk sta je langs de kant. Je blijft op jezelf. Je pakt geen projecten aan of je doet er niet aan mee omdat ze niet bij je passen.
• Je bent zenuwachtig en verlegen in gezelschap. Je kunt niet gewoon jezelf zijn. Je bent altijd bang om iets verkeerd te doen of te zeggen. Je bedenkt van tevoren al wat je zal gaan zeggen. Je bent erg bang voor mensen die je niet kent. Je hebt voor je gevoel niets speciaals te bieden.
• >Je wordt geen lid van clubs en je neemt geen deel aan sociale activiteiten. Je brengt je tijd alleen door met je gezin of met goede vrienden.
• Je voelt je niet op je gemak als mensen je familie ontmoeten of veel over je familie weten. Je houdt dingen geheim voor anderen.
• Je doet alsof je bent zoals anderen om niet op te vallen. Je laat mensen je onconventionele kanten niet zien. Je hebt een geheim leven of gevoelens waarvan je verwacht dat anderen die zullen afwijzen.
• Je hebt nadrukkelijk geprobeerd de tekortkomingen van je familie te boven te komen. Je probeert status te krijgen of materieel bezit, een goede opleiding of je probeert etnische verschillen te verbloemen.
• Je hebt bepaalde kanten van je persoonlijkheid nooit kunnen accepteren, omdat je ervan overtuigd bent dat anderen je zullen afwijzen (bijvoorbeeld dat je verlegen bent, intelligent, gevoelig, te vrouwelijk, zwak, afhankelijk).
• Je schaamt je voor je lichaam. Je voelt jezelf minder aantrekkelijk dan anderen je vinden. Je doet er extreem veel moeite voor om aantrekkelijk te lijken, en je bent erg gevoelig voor je zwakke punten (zoals je gewicht, bouw, figuur, lengte, huid, gelaatstrekken).
• Je gaat situaties uit de weg, waarin je dom, saai of onhandig kan overkomen (college volgen, een toespraakje houden, enz.).
• Je vergelijkt jezelf vaak met anderen die de ware tekenen van populariteit dragen en die jij mist (ze zijn mooi, hebben geld, ze zijn sportief, succesvol en goed gekleed).
• Je hecht een te groot belang aan het compenseren van jouw zogenaamde zwakheden op sociaal gebied. Je wil bewijzen dat je populair bent en goede sociale vaardigheden hebt. Je probeert mensen voor je te winnen. Je probeert bij de juiste club te horen, je moet succesvol zijn, of je kinderen moeten populair zijn.

Je voelt je waarschijnlijk aangetrokken tot allerlei typen mensen. Vooral de mensen die alles hebben wat jij mist, trekken je aan. Zo kun je het gevoel krijgen dat je erbij hoort via je partner.

Het kan ook zijn dat je je juist aangetrokken voelt tot andere buitenstaanders en een speciale band voelt met lotgenoten. Je kunt elkaar voeden in het anders zijn.

Maar sommige mensen met een sociaal isolement behoren niet eens tot een subcultuur. Die zijn van iedereen vervreemd.


Bron: YOUNG, J.E. & J.S. KLOSKO, Leven in je leven. Leer de valkuilen in je leven herkennen.