'Ik voel me zo mislukt'

De valkuil van de mislukking

Je hebt het gevoel dat je onderdoet voor mensen van je leeftijd. Meestal heb je veel last van je valkuil. En je gevoel van mislukken zit dicht aan de oppervlakte.
Het maakt niet uit wat je bereikt hebt of wat je presteert, je voelt je hoe dan ook een mislukkeling. Je kan wel veel bereiken, maar je hebt het gevoel dat je het niet verdient.

Je versterkt je valkuil hoofdzakelijk door vermijden. Je doet niet wat nodig is om je kennis te vergroten en om je loopbaan vooruit te brengen. Je gaat het uit de weg om vaardigheden aan te leren, nieuwe taken onder de knie te krijgen en om verantwoordelijkheden op je te nemen.

Het kan lijken dat je je werk goed aanpakt, maar dat je toch dingen vermijdt. Je stelt dingen uit, je wordt afgeleid, je doet je werk net niet goed genoeg, of je pakt de taken niet goed aan. Dat zijn allemaal vormen van zelfsabotage.
Je voelt je depressief over je mislukkingen en je hebt geen hoop op verandering.


Bronnen van mislukken

De valkuil van het mislukken kan samengaan met andere valkuilen, zoals die van extreem hoge eisen, emotionele verwaarlozing, afhankelijkheid, minderwaardigheid, misbruik, of veeleisendheid.

• Een van je ouders (vaak je vader) had veel kritiek op je schoolprestaties, je prestaties op het gebied van sport en dergelijke. Hij of zij noemde je vaak stom, achterlijk, debiel, een oen, een mislukkeling, enzovoort. Hij/zij heeft je misschien misbruikt. (Je valkuil kan ook samengaan met minderwaardigheid of wantrouwen en misbruik.)
• Een van je ouders (of allebei) was erg succesvol en je ging geloven dat je nooit zou kunnen voldoen aan zijn of haar normen. Je hebt het dus opgegeven. (Je valkuil kan gerelateerd zijn aan extreem hoge eisen)
• Je had het gevoel dat het een van je ouders (of beiden) niet kon schelen of je slaagde, of nog erger, dat deze zich erdoor bedreigd voelde. Het kan dat hij of zij met je concurreerde, of dat hij of zij bang was dat hij of zij de band met je zou kwijt raken als je te succesvol zou zijn. (Je valkuil kan verbonden zijn met emotionele verwaarlozing of afhankelijkheid)
• Je was minder goed dan andere kinderen op school en in sport en je voelde je inferieur. Je had misschien een leerprobleem, een slecht concentratie- of coördinatievermogen. Daarna ben je ermee opgehouden om verdere vernedering uit de weg te gaan. (Dit kan verbonden zijn met sociaal isolement)
• Je werd vergeleken met je broers en zussen. Die deden altijd alles beter. Je ging geloven dat je nooit hun niveau zou kunnen halen. Dus probeerde je het niet langer.
• Je kwam uit een ander land, je ouders waren immigranten of je familie was armer of minder goed opgeleid dan die van je klasgenoten. Je voelde je minder dan je vrienden en je had het gevoel dat je nooit even goed zou kunnen worden.
• Je ouders stelden onvoldoende grenzen. Je leerde geen zelfdiscipline en verantwoordelijkheid. Daarom maakte je je huiswerk vaak niet en maakte je je geen studievaardigheden eigen. Dit leidde uiteindelijk tot mislukking. (Je valkuil kan verbonden zijn met veeleisendheid).
• Een van je ouders was zelf een mislukkeling.

De valkuilen van het mislukken

De valkuil van het mislukken houdt zichzelf op zo'n manier in stand dat werken een ramp voor je wordt. De verwachting dat je zult mislukken wordt een self-fulfilling prophecy. De manieren waarop je zelf kan saboteren en jezelf ervan verzekeren een mislukkeling te blijven:

• Je neemt niet de stappen die nodig zijn om de juiste vaardigheden te verkrijgen waardoor je succesvol kunt worden (zoals opleidingen afmaken, laatste ontwikkelingen in je vakgebied bijhouden, in de leer gaan bij een expert). Je laat alles versloffen of houdt mensen voor de gek.
• Je kiest een loopbaan onder je niveau (je hebt bijvoorbeeld je studie aan de universiteit afgemaakt, je hebt een wiskundeknobbel en je bent nu taxichauffeur).
• Je doet niet wat er nodig is om promotie te maken in het door jou gekozen vakgebied. Je gaat te weinig vooruit (je hebt bijvoorbeeld promotiemogelijkheden laten schieten, of je hebt er niet naar gevraagd; je promoot jezelf niet; je maakt jezelf niet bekend bij de mensen die van belang zijn; je blijft in een veilige, maar doodlopende baan vastzitten).
• Je kunt het niet verdragen voor anderen te werken of te werken op een beginnersniveau. Dus eindig je aan de zijlijn van je vakgebied, omdat je er niet in slaagt op te klimmen. (Denk aan de overlap met veeleisendheid en extreme aanpassing).
• Je neemt wel banen aan, maar je wordt steeds weer ontslagen omdat je te laat komt, dingen voor je uitschuift of omdat je het slecht doet, geen goede houding hebt, enzovoort.
• Je kunt niet kiezen voor één loopbaan, je zwerft van de ene baan naar de andere, zodat je nooit ergens expertise in ontwikkelt. Je bent een generalist in een wereld waarin specialisten worden gevraagd. Daarom kom je op geen enkel gebied echt vooruit.
• Je hebt een loopbaan gekozen waarin het heel moeilijk is om succes te hebben, en je weet niet op welk moment je het moet opgeven (zoals muziek, acteren, beroepssport).
• Je bent zó bang om initiatief te ontplooien of om zelf beslissingen te nemen in je werk, dat je nooit een meer verantwoordelijke positie krijgt aangeboden.
• Je hebt het gevoel dat je in wezen stom bent of geen talent hebt, terwijl je wel degelijk anders hebt laten zien.
• Je onderschat je capaciteiten en prestaties en je overdrijft je zwakheden en je fouten. Uiteindelijk voel je je een mislukkeling, hoewel je even succesvol bent als je leeftijdgenoten.
• Je hebt succesvolle mensen gekozen als partner of als vrienden. Je teert op hun succes, terwijl je zelf weinig presteert.
• Je probeert je gebrek aan prestaties of competentie te compenseren door je te richten op andere kwaliteiten (zoals bijvoorbeeld je uiterlijk, je charmes, je jeugdigheid, je opofferingsgezindheid), maar onderhuids voel je je nog steeds een mislukkeling.
• Je geeft jezelf over aan fantasieën en dagdromen over hoe goed je zou presteren in een andere wereld of in een ander beroep.
• Je verwijt je meerderen of je ouders voortdurend dat ze je niet de kansen geven die je verdient, en vermijdt daarmee zelf de nodige stappen te nemen.

Elk van deze patronen komt neer op vermijden: je vermijdt om de stappen te nemen die nodig zijn om vooruit te komen. Uitblinken op andere terreinen is een van de manieren om de valkuil te compenseren. Deze compensaties zijn echter kwetsbaar. Ze storten gemakkelijk in elkaar en maken dan weer plaats voor het gevoel van mislukking.


Bron: YOUNG, J.E. & J.S. KLOSKO, Leven in je leven. Leer de valkuilen in je leven herkennen.