'Ik kan het niet alleen'

De valkuil van de afhankelijkheid

De kern van afhankelijkheid is het gevoel dat je de verantwoordelijkheden van het volwassen leven nauwelijks aankunt. Als je deze valkuil hebt, kun je het leven niet aan. Het overweldigt je. Je gelooft dat je niet in staat bent om voor jezelf te zorgen. Anderen moeten je helpen, anders overleef je het niet. Het is alsof je een kind bent in een wereld van volwassenen. Zonder iemand die voor je zorgt voel je je verloren.

Je hebt vaak geen enkel vertrouwen in je eigen oordeel. Je hebt een lage dunk van je eigen beoordelingsvermogen. Je bent besluiteloos. Als je moet kiezen vraag je steeds aan anderen wat zij vinden. In feite ga je steeds van de een naar de ander om advies. Je verandert honderd keer van mening en dat is uitputtend en verwarrend voor je. Of je vraagt advies bij één persoon, in wie je veel vertrouwen hebt en je gaat alleen daarop af. Dat is vaak een therapeut.

Afhankelijke mensen houden niet van verandering. Ze willen dat alles hetzelfde blijft. Gebrek aan vertrouwen in je eigen oordeel maakt dat je bang bent voor verandering. In nieuwe situaties heb je weinig zelfvertrouwen, omdat je op je eigen oordeel moet afgaan.
Je laat steeds anderen dingen voor je doen, je wordt heel angstig als je zelf iets moet doen of gaat moeilijke zaken uit de weg.


Afhankelijkheid en boosheid
Hoewel je bang bent voor verandering en probeert het tegen te houden, voel je je zelf vaak vast zitten, zelfs als je je zeker voelt. Dit is de negatieve kant van afhankelijkheid. Afhankelijke mensen laten zich vaak gebruiken en ze doen alles wat anderen willen om afhankelijk te kunnen blijven. Ze gaan heel ver om de ander niet kwijt te raken.
Mogelijk ben je én veeleisendheid én afhankelijk. In dit geval word je boos op mensen die je behoeften niet vervullen. Je straft hen door te schelden, geïrriteerd te doen of door openlijk boos te worden.

Afhankelijkheid en angst
Paniekaanvallen en agorafobie komen veel voor. Ook als je geen paniekaanvallen hebt, ben je erg angstig. Alle veranderingen lijken overweldigend, zelfs de positieve. Iedere nieuwe verantwoordelijkheid maakt je erg bang.

Schijnonafhankelijkheid
= verborgen afhankelijkheid. Als je schijnonafhankelijk bent erken je die gevoelens niet. Je kunt schijnbaar goed functioneren, maar dat gaat gepaard met extreme angst.


Twee bronnen van afhankelijkheid

De valkuil van afhankelijkheid kun je krijgen door ouders die overbeschermend zijn of die juist te weinig bescherming bieden.

a. Afhankelijkheid voortkomend uit overbescherming

Overbeschermende ouders houden hun kinderen afhankelijk. Ze moedigen afhankelijk gedrag aan en ze ontmoedigen onafhankelijk gedrag.

• Je ouders beschermen je teveel en behandelen je als jonger dan je bent.
• Je ouders nemen besluiten voor je.
• Je ouders zorgen voor alles, zodat je niet weet hoe je dat zelf moet doen.
• Je ouders doen je huiswerk voor je.
• Je krijgt geen enkele verantwoordelijkheid.
• Je bent haast nooit zonder je ouders en voelt je niet een zelfstandig persoon.
• Je ouders hebben veel kritiek op je opvattingen en op de manier waarop je alledaagse dingen doet.
• Als je nieuwe dingen onderneemt, bemoeien je ouders zich er overmatig mee door uitgebreide adviezen en instructies te geven.
• Je ouders geven je zo'n veilig gevoel dat je nog nooit een gevoel van falen of afwijzing hebt meegemaakt voordat je het huis uitgaat.
• Je ouders zijn erg bang en waarschuwen altijd voor alle mogelijke gevaren.

Over het algemeen hebben kinderen die te veel beschermd zijn geen pijnlijke herinneringen. Zij herinneren zich een erg veilige en beschutte jeugd.


b. Afhankelijkheid voortkomend uit te weinig bescherming

Bij ouders die te weinig bescherming bieden staan de kinderen er alleen voor en moeten ze op hun tenen lopen. Zulke kinderen lijken soms heel autonoom, maar hebben daaronder vaak een sterke behoefte aan afhankelijkheid. Want als er nooit een veilige basis was, als je nooit eens gewoon afhankelijk mocht zijn, dan is het moeilijk om onafhankelijk te worden. Je blijft verlangen naar die eerste afhankelijkheid.

• >Je krijgt te weinig praktische steun en begeleiding van je ouders.
• Je moet te grote beslissingen nemen voor je leeftijd.
• Je moet je als volwassene gedragen terwijl je je vanbinnen nog een kind voelt.
• Er wordt van je verwacht dat je dingen doet en weet dat die veel te hoog gegrepen zijn.
  

Kinderen tobben over hun beslissingen en denken dat ze het niet goed doen. En ze moeten er toch mee doorgaan.


Afhankelijkheid en intieme relaties

Je voelt je vooral aangetrokken door mensen die je afhankelijk houden.

a. Alarmsignalen in het begin van een relatie

• Je partner is een moeder- of vaderfiguur die sterk lijkt en bescherming biedt.
• Hij of zij vindt het prettig je te beschermen en behandelt je als een kind.
• Je vertrouwt meer op zijn oordeel dan op dat van jezelf. Hij of zij neemt de beslissingen.
• Je hebt het gevoel dat je jezelf kwijt raakt bij hem of haar – en dat je leven ophoudt als hij of zij er niet is.
• Hij of zij betaalt bijna alles en houdt de financiën bij.
• Hij of zij bekritiseert je opinies, je smaak en de manier waarop je dingen doet.
• Als je iets nieuws gaat doen, dan vraag je zijn of haar advies, ook al heeft hij of zij er geen verstand van.
• Hij of zij doet bijna alles voor je – je hebt bijna geen enkele verantwoordelijkheid.
• Hij of zij lijkt bijna nooit bang, onzeker of kwetsbaar.

b. Waarop je moet letten in een relatie als je de valkuil van de afhankelijkheid hebt

Zelfs als je een partner vindt die je autonomie wil ondersteunen, moet je oppassen. Je kunt een gezonde partner best zover krijgen dat hij in jouw afhankelijkheidsvalkuil trapt. Dit zijn de manieren waarop je afhankelijkheid in je werk en je liefdesleven in stand houdt.

Valkuilen van afhankelijkheid

• Je gaat voortdurend bij wijzere en sterkere mensen te rade.
• Je bagatelliseert je successen en je benadrukt je tekortkomingen.
• Je gaat nieuwe uitdagingen in je eentje uit de weg.
• Je neemt geen eigen beslissingen.
• Je zorgt niet voor je eigen financiën of beslissingen.
• Je leeft via je partner of je ouders.
• Je bent veel afhankelijker van je ouders dan de meeste mensen van jouw leeftijd.
• Je bent niet vaak alleen en je reist niet alleen.
• Je hebt angsten en fobieën die je uit de weg gaat.
• Je weet niet zoveel van praktische zaken en hoe je dagelijkse dingen kan aanpakken.
• Je hebt al lang niet op jezelf gewoond.
  

Tekenen van schijnonafhankelijkheid

• Je bent niet in staat om iemand om hulp of advies te vragen. Je doet het alleen.
• Je onderneemt veel nieuwe dingen en neemt uitdagingen aan, maar je voelt je ondertussen voortdurend onder druk staan.
• Je hebt een erg afhankelijke partner en uiteindelijk ben jij diegene die alles doet en alle beslissingen neemt.

Bron: YOUNG, J.E. & J.S. KLOSKO, Leven in je leven. Leer de valkuilen in je leven herkennen.