'Ik kan je echt niet vertrouwen'

De valkuil van het wantrouwen en misbruik

Als de valkuil van het wantrouwen en misbruik op je van toepassing is, dan is je levensvisie gebaseerd op het idee dat mensen niet te vertrouwen zijn.

Je hebt pijnlijke ervaringen met relaties. Relaties kosten je veel. Het is voor jou niet de plek waar je kunt bijkomen en waar je je kwetsbaar kunt opstellen. Integendeel, relaties zijn gevaarlijk en onvoorspelbaar. Mensen doen je pijn, ze verraden en gebruiken je. Je moet op je hoede blijven. Je kunt mensen niet vertrouwen, zelfs niet je naasten. Eigenlijk zijn zij nog het gevaarlijkst.

Als iemand aardig voor je is, zoek je naar de achterliggende reden. Je gaat ervan uit dat mensen tegen je liegen en dat ze erop uit zijn om je te misbruiken.

Wantrouwen en misbruik brengt overdreven waakzaamheid met zich mee. Je bent voortdurend op je hoede. Ieder moment kan er gevaar dreigen: je moet erop bedacht zijn dat iemand zich tegen je keert. Je laat niemand dichterbij komen, want je bent bang dat je gekwetst zal worden of gemanipuleerd. Je wacht af en let goed op.

Het is mogelijk dat je zelf zeer agressief bent of was tegen anderen, hen misbruikt of mishandelt, of het in het verleden hebt gedaan. Je hebt bijvoorbeeld zelf broertjes of zusjes geslagen, je eigen partner of kinderen.

Herinnering aan misbruik en manipulatie in je kindertijd speelt een belangrijke rol. Het kan zijn dat je je alles herinnert en dat de herinneringen je niet loslaten. Het is ook mogelijk dat je geen herinneringen hebt aan het misbruik. Het kan ook dat je geen echte herinneringen hebt, maar dat het misbruik op een andere manier naar boven komt, in dromen of nachtmerries, in gewelddadige fantasieën, beelden die zich opdringen, of wanneer je plotseling uit je doen bent door iets dat je aan misbruik doet denken. Je kan ook herbelevingen hebben, herinneringen die zo levendig zijn dat het net is alsof je opnieuw wordt misbruikt.

Angst en depressie komen het meest voor. Je voelt je vaak wanhopig over je leven. Je hebt een negatief zelfbeeld en je voelt je een slecht mens.


Bronnen van de valkuil van het wantrouwen en misbruik

In deze valkuil kom je terecht doordat je in je jeugd werd misbruikt, gemanipuleerd of verraden. Alle vormen van misbruik zijn grensoverschrijdend. Je fysieke, seksuele en psychologische grenzen werden niet gerespecteerd. Een gezinslid dat jou juist had moeten beschermen heeft je willens en wetens gepakt. En je was weerloos, je was een kind. Het is moeilijk voor te stellen hoe chaotisch en gevaarlijk de wereld er uitziet voor een kind, als iemand van wie het houdt hem kwaad doet.

Er bestaan vele soorten misbruik. Maar bij de meeste vormen van misbruik hoort het gevoel dat je niet beschermd was.

• Je bent als kind erg mishandeld door een gezinslid.
• Je bent als kind seksueel misbruikt door een gezinslid of je werd regelmatig betast.
• Een gezinslid heeft je herhaaldelijk vernederd, gepest of gekleineerd.
• Je kon je gezinsleden niet vertrouwen. Ze schonden je vertrouwen, maakten misbruik van je, ze deden beloftes die ze niet van plan waren na te komen of ze logen opzettelijk.
• Ze hadden er plezier in je te zien lijden.
• Je werd gedwongen dingen te doen onder dreiging van strenge straffen of represailles.
• Een van je ouders waarschuwde steeds dat mensen buiten jullie gezin niet te vertrouwen waren.
• Je gezinsleden waren tegen je.
• Een van je ouders benaderde je op een niet passende manier. Je voelde je er ongemakkelijk bij.
• Je werd zo erg uitgescholden dat het echt kwetsend was.

Waarschuwingssignalen in relaties

Omdat misbruik je vertrouwd is, dreigt het gevaar dat je je net aangetrokken voelt tot partners die misbruiken of je vertrouwen zullen beschamen. Signalen: Hij/zij

• is opvliegend en dat maakt je bang.
• laat zich volledig gaan als hij/zij teveel drinkt.
• kleineert je ten overstaan van vrienden of familie.
• vernedert je, bekritiseert je en tast je gevoel van eigenwaarde aan.
• houdt geen rekening met je behoeften.
• doet alles, liegen of manipuleren, om zijn of haar zin te krijgen.
• krijgt alles voor elkaar, is een duivelskunstenaar in zaken.
• is sadistisch of wreed en lijkt er plezier in te hebben als anderen in het nauw zitten.
• slaat of dreigt je daarmee als je niet doet wat hij/zij wil.
• dwingt je tot seks ook als je geen zin hebt.
• maakt misbruik van je zwakheden.
• bedriegt je (heeft achter je rug om andere partners).
• is erg onbetrouwbaar en maakt misbruik van je goedgeefsheid.

Zelfs als je wél een goede relatie hebt, maak je er soms zelf een relatie van waarin je wordt misbruikt. Je kan zijn/haar woorden verdraaien zodat onschuldige opmerkingen de lading krijgen van beledigingen. Je kunt hem/haar ervan beschuldigen dat hij/zij je probeert te kwetsen ook al is dat niet zo.
In langdurige intieme relaties kunnen je valkuilen zijn:

• Je denkt vaak zonder concrete aanleiding dat mensen misbruik van je maken.
• Je laat je slecht behandelen omdat je bang bent of omdat je het gevoel hebt dat je het verdient.
• Je gaat snel in de aanval omdat je verwacht dat mensen je pijn zullen doen of je zullen kleineren.
• Je kunt niet van seks genieten, je voelt het als een plicht, je kunt er geen genoegen aan beleven.
• Je geeft jezelf niet graag bloot, omdat je bang bent dat het tegen je wordt gebruikt.
• Je laat niet graag je kwetsbaarheid zien, omdat je vreest dat er misbruik van wordt gemaakt.
• In gezelschap voel je je niet op je gemak omdat je bang bent dat ze je zullen vernederen.
• Je geeft anderen snel hun zin omdat je bang voor ze bent.
• Je hebt het gevoel dat anderen ervan genieten om je te zien lijden.
• Je hebt een sadistische of wrede kant, ook al doe je je best die niet te tonen.
• Je laat mensen je misbruiken, omdat dat beter is dan alleen zijn.
• Je hebt het gevoel dat mannen/vrouwen niet te vertrouwen zijn.
• Je kunt je bepaalde periodes uit je leven niet herinneren.
• Als je bang bent voor iemand, dan haak je af, alsof een deel van je er niet is.
• Je hebt vaak het gevoel dat mensen een verborgen agenda hebben of slechte bedoelingen, zonder enig bewijs.
• Je hebt vaak sadomasochistische fantasieën.
• Je vermijdt het om dichtbij mannen/vrouwen te komen omdat je ze niet vertrouwt.
• Je bent bang in de aanwezigheid van mannen/vrouwen en je begrijpt niet waarom.
• Je misbruikt anderen soms of je bent wreed, vooral ten opzichte van diegenen die je meest dierbaar zijn.
• Je voelt je vaak hulpeloos in relatie tot anderen.

Veranderen van de valkuil van wantrouwen en misbruik

De weg die je moet gaan om wantrouwen en misbruik achter je te laten is lang en moeilijk.

1. Raadpleeg bij deze valkuil zo mogelijk een therapeut, zeker als het gaat om seksueel misbruik of fysieke mishandeling.
2. Zoek iemand die je vertrouwt (dit kan je therapeut zijn). Maak gebruik van beelden. Probeer je voor te stellen wat er gebeurde tijdens het misbruik. Maak het weer helemaal door.
3. Als je de beelden naar boven haalt, geef dan lucht aan je woede op diegene(n) die je dit heeft (hebben) aangedaan. Stop het machteloze gevoel in het beeld.
4. Houd ermee op jezelf te beschuldigen. Je hebt het niet verdiend. Hou op de dader te verontschuldigen.
5. Overweeg om het contact met de dader te verminderen of te stoppen gedurende de tijd dat je bezig bent je valkuil te veranderen.
6. Confronteer de dader, zo mogelijk direct of met een brief.
7. Laat het misbruik in je huidige relaties niet langer toe.
8. Probeer de mensen die dat verdienen wat meer te vertrouwen en laat ze dichterbij komen.
9. Probeer een partner te vinden die je respecteert en die je geen pijn wil doen.
10. Misbruik je naasten niet.

Bron: YOUNG, J.E. & J.S. KLOSKO, Leven in je leven. Leer de valkuilen in je leven herkennen.