'Er kan ieder moment een ramp gebeuren'

De valkuil van de kwetsbaarheid

Angst is het primaire gevoel dat bij kwetsbaarheid hoort. Er gaat een ramp gebeuren en jou ontbreken de mogelijkheden om die te overleven.
Deze valkuil is tweeledig: je overdrijft de kans op gevaar en je verkleint je eigen vermogen om je te kunnen redden.

Er zijn vier typen kwetsbaarheid:

1. Gezondheid en ziekte
2. Gevaar
3. Armoede
4. Controleverlies

1. Gezondheid en ziekte
Je piekert dwangmatig over je gezondheid. Je bent voortdurend bezig met opletten of er signalen zijn dat er lichamelijk iets niet in orde is. Ook als artsen je steeds vertellen dat er niets ernstigs is, ben je ervan overtuigd dat je ziek bent.
De meeste mensen met paniekaanvallen behoren tot dit type.
Tegelijk vermijd je bezigheden die aanleiding kunnen geven tot paniek.

2. Gevaar
Je bent erg bezig met je eigen veiligheid en die van je naasten. Voor jou dreigt op iedere hoek van de straat gevaar. Je voelt je altijd onveilig als je op straat komt. Je bent ook bang voor ongelukken, met de auto of het vliegtuig.
Deze valkuil is erg uitputtend. Je bent steeds gespannen en op je hoede. Je gelooft dat er iets verschrikkelijks zal gebeuren, als je even ontspant.

3. Armoede
Je maakt je altijd zorgen over geld. Je bent op een niet realistische manier bang dat je failliet zult gaan en als zwerver zult eindigen. Hoe sterk je er ook financieel voor staat, toch lijkt het alsof je in één klap opeens totaal geruïneerd kunt zijn. Misschien betaal je je blauw aan een invaliditeitsuitkering en andere verzekeringen.
Je hebt het geld absoluut nodig voor het geval er een ramp gebeurt. Je moet op die dingen voorbereid zijn.

4. Controleverlies
Mensen met dit type kwetsbaarheid zijn bang voor een psychologische ramp. Ze vrezen in te storten, gek te worden of de controle over zichzelf kwijt te raken. Ook paniekaanvallen horen daarbij.

Catastrofaal denken is de kern van de valkuil van de kwetsbaarheid. Je denkt meteen aan het allerergste. Je voelt je erg machteloos, als een hulpeloos en kwetsbaar kind.

Vermijden hoort bij deze valkuil. Bijna iedereen met kwetsbaarheid gaat veel situaties uit de weg.
Het is heel waarschijnlijk dat veel van de dagelijkse bezigheden onmogelijk worden omdat je probeert je kwetsbaarheid te vermijden.


Bronnen van kwetsbaarheid

Je leerde je kwetsbaar te voelen als je opgevoed werd door ouders met dezelfde valkuil. Door je ouders goed te observeren.

• Een van je ouders had een fobie of was bang op bepaalde gebieden (zoals angst om controle te verliezen, bang om ziek te worden, bang om failliet te gaan).
• Je ouders beschermden je teveel, vooral tegen gevaar of ziekte. Ze waarschuwden je steeds voor bepaalde gevaren. Je kreeg daardoor het gevoel dat je te kwetsbaar was of niet in staat het dagelijks leven het hoofd te bieden (dit hangt vaak samen met afhankelijkheid).
• Je ouders beschermden je juist niet genoeg. Je voelde je lichamelijk, emotioneel of financieel niet veilig (dit gaat vaak samen met wantrouwen en misbruik).
• Je was als kind veel ziek of je hebt werkelijk een traumatische gebeurtenis meegemaakt (bijvoorbeeld een auto-ongeluk) waardoor je je kwetsbaar bent gaan voelen.
• Een van je ouders heeft een traumatische gebeurtenis meegemaakt.

Waarschuwingssignalen in relaties

• Je hebt de neiging om partners te kiezen die je het liefst tegen alles willen beschermen, tegen gevaar of ziekte. Hij of zij is sterk en jij zwak en hebt bescherming nodig.
• Je partner moet vooral niet bang zijn, lichamelijk sterk, succesvol, een dokter bijvoorbeeld of in ieder geval iemand die iets speciaals heeft om te beschermen tegen je angsten.
• Je zoekt mensen uit die graag willen luisteren naar je angsten en je gerust stellen.

De valkuilen van kwetsbaarheid

• Je voelt je in het dagelijks leven vaak bang door overdreven angsten. Je hebt mogelijk een angststoornis.
• Je bent vaak bang dat je een ziekte onder de leden hebt, zodat je a) je onnodig medisch laat onderzoeken, b) je familie tot last ben vanwege de voortdurende geruststelling die je zoekt, en c) je niet van het leven kan genieten.
• Je hebt last van paniekaanvallen omdat je steeds moet letten op mogelijke ziekten.
• Je bent overdreven en ten onrechte bang om failliet te gaan. Dit leidt ertoe dat je veel te voorzichtig bent met geld en dat je niet van plan durft te veranderen of dat je geen enkel risico durft te nemen op financieel vlak. Je bent erop gericht te houden wat je hebt in plaats van iets nieuws te ondernemen. Je durft geen enkel risico nemen.
• Je gaat veel te ver in je pogingen om geen slachtoffer te worden van criminaliteit. Je gaat bijvoorbeeld 's avonds de deur niet meer uit, je vermijdt grote steden of het openbaar vervoer. Je leven is daardoor erg beperkt.
• Je gaat in het leven van alledag elk risico uit de weg, je gaat bijvoorbeeld nooit in een lift, je rijdt nooit met de metro, je gaat niet in een stad wonen waar iets zou kunnen gebeuren.
• Je laat je door je partner beschermen. Je hebt veel geruststelling nodig. Je partner helpt je bij het vermijden van de dingen waar je bang voor bent. Je wordt erg afhankelijk van je partner. Die afhankelijkheid vind je tegelijk vaak verschrikkelijk.
• Je chronische angst kan je kwetsbaarder maken voor sommige ziekten (bijvoorbeeld eczema, astma, darmproblemen, griep, kanker enz.).
• Je beperkt je sociale leven omdat je door je angsten niet kunt doen wat anderen doen.
• Je beperkt het leven van je partner en je gezinsleden die zich moeten aanpassen aan jouw angsten.
• Je brengt de angsten waarschijnlijk over op je kinderen.
• Je haalt waarschijnlijk allerlei ingewikkelde toeren uit om gevaar te vermijden. Je hebt dwangmatige trekken of je bent bijgelovig.
• Je bent misschien te afhankelijk van medicijnen, alcohol of eten om je chronische angst te verminderen.

Kwetsbaarheid gaat vaak samen met afhankelijkheid. Als je met deze valkuil een sterke partner kiest en steeds om geruststelling vraagt ervaar je echter nooit dat je het zelf kunt. Als je alleen bent, dan voel je je helemaal overgeleverd aan dat gevoel van kwetsbaarheid. Je hebt je partner voortdurend nodig. Dit roept natuurlijk vaak boosheid op aan beide kanten.


Bron: YOUNG, J.E. & J.S. KLOSKO, Leven in je leven. Leer de valkuilen in je leven herkennen.